ვინ იყვნენ ემიგრანტებად ქცეული ქართველი ლამაზმანები მეოცე საუკუნეში

სი­ცო­ცხლის უკა­ნას­კნე­ლი დღე­ე­ბი მერი შერ­ვა­ში­ძემ პა­რი­ზის მო­ხუ­ცე­ბულ­თა თავ­შე­სა­ფარ­ში გა­ა­ტა­რა. აქ ინა­ხუ­ლა მწე­რალ­მა, რე­ჟი­სორ­მა რე­ვაზ თა­ბუ­კაშ­ვილ­მა და გა­და­ი­ღო კი­დეც თა­ვის დო­კუ­მენ­ტურ ფილმში.

მერი შერ­ვა­ში­ძე გარ­და­იც­ვა­ლა 97 წლი­სა. და­საფ­ლა­ვე­ბუ­ლია ლე­ვი­ლის ქარ­თველ­თა სა­საფ­ლა­ო­ზე.

„შა­ნე­ლის“ მო­დის სახ­ლის კი­დევ ერთი მშვე­ნე­ბა გახ­ლდათ მე­ლი­ტა ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლი – ილია ჭავ­ჭა­ვა­ძის ნათ­ლუ­ლი და ტი­ცი­ან ტა­ბი­ძის მუზა. იგი 1895 წელს და­ი­ბა­და სა­გა­რე­ჯო­ში. მის სახ­ლში გა­მარ­თულ სა­ლო­ნურ შეხ­ვედ­რებ­ზე ნა­ხავ­დით: გრი­გოლ რო­ბა­ქი­ძეს, პა­ო­ლო იაშ­ვილ­სა და სხვებს. მე­ლი­ტა ბრწყი­ნავ­და სი­ლა­მა­ზით, სიმ­ღე­რი­სა და ცეკ­ვის ნი­ჭით – პო­ე­ტე­ბი ლექ­სებს უძღვნიდ­ნენ, მხატ­ვრე­ბი ტი­ლო­ზე იმახ­სოვ­რებ­დნენ მის მშვე­ნი­ერ ნაკ­ვთებს.

18 წლის ასაკ­ში მე­ლი­ტა ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლი თა­ვის­ზე 20 წლით უფ­როს პე­ტერ­ბურ­გელ ად­ვო­კატ­სა და მწე­რალს კონ­სტან­ტი­ნე ზე­ლენ­სკის გაყ­ვა ცო­ლად. წყვილს ქა­ლიშ­ვი­ლი ლი­ლია შე­ე­ძი­ნათ. ამის შემ­დეგ ოჯა­ხი მალე და­ინ­გრა. 1922 წელს მე­ლი­ტა ქა­ლიშ­ვილ­თან და დას­თან ერ­თად ემიგ­რა­ცი­ა­ში გა­ემ­გზავ­რა. პა­რიზ­ში მე­ლი­ტას შე­მო­სავ­ლის ძი­რი­თა­დი წყა­რო მო­დე­ლო­ბა იყო. შა­ნე­ლის სახ­ლში გა­იც­ნო და და­მე­გობ­რდა მერი შერ­ვა­ში­ძეს­თან. შემ­დეგ­ში ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლის ასუ­ლი მე­ო­რედ გა­თხოვ­და. წლე­ბის შემ­დეგ მე­ლი­ტა ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლი პო­დი­უმ­ზე მის­მა ქა­ლიშ­ვილ­მა ჩა­ა­ნაც­ვლა. ემიგ­რა­ცი­ის გან­მავ­ლო­ბა­ში უმ­შვე­ნი­ე­რე­სი ქალ­ბა­ტო­ნი ერთხელ, 1958 წელს ჩა­მო­ვი­და სა­ქარ­თვე­ლო­ში. მე­ლი­ტა ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლი 1985 წელს გარ­და­იც­ვა­ლა.

ქარ­თუ­ლი წარ­მო­შო­ბის კი­დევ ერთი ქალ­ბა­ტო­ნი შა­ნე­ლის მო­დის სახ­ლში დე­დით ქარ­თვე­ლი, ლი­ლია ზე­ლენ­სკა­ია (მე­ლი­ტა ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლის ასუ­ლი) გახ­ლდათ. ის 1918 წელს და­ი­ბა­და. 6 წლი­დან ემიგ­რა­ცი­ა­ში იზ­რდე­ბო­და. საფ­რან­გეთ­ში და­ამ­თავ­რდა სა­ბა­ლე­ტო სკო­ლა. მთე­ლი ცხოვ­რე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ლი­ლია ცნო­ბი­ლი დი­ზა­ი­ნე­რე­ბის სა­მო­სის დე­მონ­სტრი­რე­ბით იყო და­კა­ვე­ბუ­ლი.

რაც შე­ე­ხე­ბა პი­რად ცხოვ­რე­ბას – ლი­ლი­ამ ჟურ­ნა­ლისტ იური როტ­ვან­ზე იქორ­წი­ნა. მათ ქა­ლიშ­ვი­ლი შე­ე­ძი­ნათ, რო­მელ­საც ბე­ბი­ის სა­ხე­ლი და­არ­ქვეს. ცნო­ბი­ლია, რომ 1961 წელს უმ­ცრო­სი მე­ლი­ტა ვერ­სალ­ში გა­მარ­თულ მე­ჯლის­ზე მა­ღა­ლი სა­ზო­გა­დო­ე­ბის წი­ნა­შე წარ­სდგა, რის შემ­დე­გაც მისი ფოტო ჟურ­ნალ „ოფი­სი­ელ­ში” და­ი­ბეჭ­და. “მე­ლი­ტა როტ­ვა­ნია, აფ­რქვევს სი­ლა­მა­ზე­სა და სათ­ნო­ე­ბას” – ასე­თი მი­ნა­წე­რი ჰქონ­და ფო­ტოს.

მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ გა­რეგ­ნუ­ლი მო­ნა­ცე­მით უმ­ცრო­სი მე­ლი­ტაც გა­მო­ირ­ჩე­ო­და, მან დე­დი­სა და ბე­ბი­ის პრო­ფე­სი­ის გაგ­რძე­ლე­ბას 4 შვი­ლის დე­დო­ბა არ­ჩია. ლი­ლია ზე­ლენ­სკა­ი­ამ ორ­ჯერ იმოგ­ზა­უ­რა დე­დუ­ლეთ­ში. ის 91 წლის ასაკ­ში გარ­და­ი­ვა­ლა. ამ­ბო­ბენ რომ გა­რეგ­ნუ­ლი ბრწყინ­ვა­ლე­ბა სი­ცო­ცხლის ბო­ლომ­დე არ და­უ­კარ­გავს.

რიმა ერის­თა­ვი – ასე ერ­ქვა შა­ნე­ლის მო­დის სახ­ლის კი­დევ ერთ მშვე­ნე­ბას. რი­მას დედა თა­მარ ერის­თა­ვი, 1907 წელს მე­უღ­ლის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ პა­რიზ­ში გა­ემ­გზავ­რა. რიმა კი მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, ემიგ­რა­ცი­ა­ში წა­სულ მერი შერ­ვა­ში­ძეს­თან ერ­თად ჩა­ვი­და საფ­რან­გე­თის დე­და­ქა­ლა­ში. სი­ლა­მა­ზით, დახ­ვე­წი­ლო­ბი­თა და მუ­სი­კა­ლუ­რი მო­ნა­ცე­მე­ბით გან­თქმულ გო­გო­ნას, პა­რი­ზულ მა­ღალ სა­ზო­გა­და­ე­ო­ბა­ში და­სამ­კვიდ­რებ­ლად გზა დე­დამ გა­უ­კა­ფა.

რი­მამ მალე მი­იქ­ცია კოკო შა­ნე­ლის ყუ­რა­დღე­ბა და დრო­ის მოკ­ლე მო­ნაკ­ვეთ­ში მისი სა­მო­სის დე­მონ­სტრი­რე­ბი­თაც და­კავ­და. პა­რი­ზულ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში ქარ­თველ თა­ვა­დის ასულს Princesse Rimma Eristoff-ად იც­ნობ­დნენ.

ცნო­ბი­ლია, რომ რი­მას ოჯა­ხი არ შე­უქ­მნია. გარ­და­იც­ვა­ლა 1982 წელს. დაკ­რძა­ლუ­ლია ლე­ვი­ლის ქარ­თველ­თა სა­საფ­ლა­ო­ზე.

ფო­ტო­ე­ბი: სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტის ეროვ­ნუ­ლი ბიბ­ლი­ო­თე­კა, ჯამ­ბა­კურ-ორ­ბე­ლი­ან­თა სა­სახ­ლე-მუ­ზე­უ­მი; და­მა­ნა მდივ­ნიშ­ვი­ლი; წიგ­ნი: “სი­ლა­მა­ზის ბე­დის­წე­რა. ის­ტო­რია ქარ­თვე­ლი ცო­ლე­ბი­სა”; სა­ი­ტი: Вики Чтение